Magazynowanie odpadów niebezpiecznych – przepisy w 2023 roku

Odpady niebezpieczne dla szerszej publiczności będą znane głównie z przekazów medialnych opracowywanych przez dziennikarzy. Padają wtedy określenia takie jak „niebezpieczne dla człowieka”, „zagrażające życiu”, „toksyczne dla środowiska” etc. Właśnie z takimi odpadami – skutecznie i w zgodzie z prawem – muszą każdego dnia radzić sobie średnie i duże przedsiębiorstwa. I robią to świetnie, o ile na bieżąco śledzą stan prawny, mają dobrych doradców, dopracowaną logistykę i odpowiednio przygotowane hale wraz z infrastrukturą – wtedy o żadnym zagrożeniu nie będzie mowy. O czym zatem muszą pamiętać ci, którzy generują bądź stykają się z niebezpiecznym odpadem i muszą zatroszczyć się o jego magazynowanie?

W tym artykule określimy:

• definicję odpadów niebezpiecznych;
• akty prawne regulujące ich magazynowanie;
• przykłady przedsiębiorstw, które powinny wdrożyć wytyczne;
• zasady magazynowania;
• oraz to, gdzie szukać wsparcia w tym zakresie.

Celem jest zebranie informacji w przystępnej i skondensowanej formie – pamiętaj, że w przypadku tak ważnego tematu każda sytuacja wymaga indywidualnej oceny i konfrontacji z obecnym stanem prawnym.

Czym są odpady niebezpieczne? Czy wolno je magazynować?

Najprostsza definicja, która stara się zbudować fundamenty pod zrozumienie tematyki odpadów niebezpiecznych, jest prezentowana przez GUS:

„Odpady, które ze względu na swoje pochodzenie, skład chemiczny, biologiczny, inne właściwości i okoliczności stanowią zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi albo dla środowiska.”

Czy jest to wystarczające z punktu widzenia przedsiębiorcy, posiadającego kilka hal, rozproszoną logistykę i produkcję cechującą się dużą zmiennością? W żadnym wypadku, bo wciąż nie ma jasności co do tego, jaki odpad można uznać za szkodliwy, a który do tego grona się nie kwalifikuje – to nie może podlegać indywidualnej ocenie. Dlatego lepiej jest spojrzeć do artykułu szóstego ustawy o odpadach.

„Odpadami niebezpiecznymi są odpady wskazane w katalogu odpadów, określonym w przepisach wydanych na podstawie art. 4 ust. 3, jako odpady niebezpieczne, z zastrzeżeniem art. 7.”

Mamy zatem bezpośrednie odwołanie do katalogu odpadów, z którym zdecydowanie warto się zapoznać, poszukując konkretnych informacji. Pozostaje zatem odpowiedzieć na drugie pytanie z nagłówka – czy można magazynować odpady niebezpieczne? Oczywiście! Wręcz należy to zrobić i to w sposób odpowiedni względem konkretnego odpadu. Również tak, aby był on prawidłowo przygotowany do dalszego transportu, do zakładu przetwarzającego dany rodzaj odpadów.

Wykaz aktów prawnych dotyczących magazynowania niebezpiecznych odpadów (stan prawny: wrzesień 2023)

Poniżej prezentujemy małą ściągę dla osób chętnych do zapoznania się z najważniejszymi aktami prawnymi związanymi ze sprawą. Zadajemy także pytanie naszej ekspertce, Annie Michalskiej-Gawin, Environment Manager w ZEME.

• Wspomniana wcześniej ustawa o odpadach, w której w obwieszczeniu Marszałka Sejmu znajdziemy definicję odpadu niebezpiecznego oraz wiele cennych informacji, w tym o możliwości dokonania zmiany klasyfikacji odpadów,
• Dokument rozporządzenia Komisji UE, nr. 1357/2014 z dnia 18 grudnia 2014, określający między innymi właściwości odpadów, które czynią je niebezpiecznymi,
• Rozporządzenie Ministra Klimatu z dnia 3 stycznia 2020, (Dz.U. 2020 poz. 10), w którym znalazł się pełen katalog odpadów
• oraz bardzo ważne rozporządzenie Ministra Klimatu z dnia 11 września 2020, (Dz.U. 2020 poz. 1742), dotyczące szczegółowych wymagań dla magazynowania odpadów.

Od czego najlepiej zacząć? Jak nie zgubić się w gąszczu przepisów, aby krok po kroku zidentyfikować posiadane odpady niebezpieczne, a później zacząć je odpowiednio magazynować? Które akty prawne są najważniejsze?

Oczywiście pierwszym krokiem jest konieczność odpowiedzenia sobie na pytanie, czy w ogóle mamy do czynienia z odpadem niebezpiecznym. Owszem w ustawie o odpadach zawarta jest definicja, ale ta z kolei odsyła nas do kolejnych aktów prawnych. Możemy z nich jednak wypunktować trzy najważniejsze rzeczy, które mogą pomóc we właściwej kwalifikacji odpadów: 

1. Odpady niebezpieczne oznaczają odpady wykazujące co najmniej jedną spośród właściwości niebezpiecznych (tj. wybuchowe, utleniające, łatwopalne, drażniące działanie (drażniące na skórę i powodujące uszkodzenie oczu), działające toksycznie na narządy docelowe lub zagrożenie spowodowane aspiracją, ostra toksyczność, rakotwórcze, żrące, zakaźne, działające szkodliwie na rozrodczość, mutogenne, uwalniające gazy o ostrej toksyczności, uczulające, ekotoksyczne, odpady mogące wykazywać niebezpieczne właściwości wymienione powyżej, które nie były bezpośrednio widoczne w odpadach pierwotnych.). 
2. Przekroczenie wartości granicznych stężeń substancji niebezpiecznych (składników
   wymienionych w zał. 4 Ustawy o odpadach) może powodować, że odpady są odpadami niebezpiecznymi.
3. Odpadami niebezpiecznymi są odpady wskazane w katalogu odpadów tzw. z gwiazdką “*” na końcu, pamiętając o podstawowej zasadzie, aby właściwie określić źródło powstawania danego odpadu.

Jeśli już będziemy wiedzieli, że mamy do czynienia z odpadem niebezpiecznym, wówczas należy się skupić na ostatnim z wymienionych wcześniej aktów prawnych (rozporządzenie dotyczące szczegółowych wymagań dla magazynowania odpadów), ponieważ w nim tak naprawdę znajdziemy konkretne informacje, w jaki sposób magazynować te odpady, chociaż dla niektórych rodzajów odpadów (które mogą być niebezpiecznymi) przewidziane są odrębne akty prawne, które to regulują np.:

• ustawie z 24 kwietnia 2009 r. o bateriach i akumulatorach,
• ustawie z 11 września 2015 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym,
• ustawie z 20 stycznia 2005 r. o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji,
• rozporządzeniu Ministra Zdrowia z 5 października 2017 r. ws. szczegółowego sposobu postępowania z odpadami medycznymi,
• rozporządzeniu Ministra Gospodarki z 5 października 2015 r. ws. szczegółowego sposobu postępowania z olejami odpadowymi,
• rozporządzeniu Ministra Zdrowia z 21 października 2016 r. ws. wymagań i sposobów unieszkodliwiania odpadów medycznych i weterynaryjnych,
• Rozporządzeniu Ministra Rozwoju z 21 stycznia 2016 r. ws. wymagań dotyczących prowadzenia procesu termicznego przekształcania odpadów oraz sposobów postępowania z odpadami powstałymi w wyniku tego procesu,
• Rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 19 lutego 2020 r. ws. wymagań w zakresie ochrony przeciwpożarowej, jakie mają spełniać obiekty budowlane lub ich części oraz inne miejsca przeznaczone do zbierania, magazynowania lub przetwarzania odpadów.

Kto musi podporządkować się tym wytycznym? Przykłady przedsiębiorstw